Japan, ons voorland.

Er stond vandaag een interessant artikel in de New York Times.

De Japanse economie is in het 4e kwartaal met 10% op jaar basis gekrompen. Sinds de jaren negentig is de welvaart consequent gedaald in Japan, met als gevolg dat de Japanse consument weigert nog meer te consumeren en dus aan het sparen is geslagen. In het artikel staat uitstekend beschreven waarom de Japanners weigeren meer te consumeren.

De jonge generatie Japanners hebben moeite om een baan te vinden, gezien het feit dat er veel productie is/wordt verplaatst naar China, Korea en Taiwan en moeten genoegen nemen met lager betaalde banen en slechtere secundaire arbeidsvoorwaarden.
Lezers van dit blog weten overigens de oorzaak van dit fenomeen: de koppeling van de Chinese munt aan de Amerikaanse dollar. Als welvaartsherverdeling niet plaats kan vinden via het marktmechanisme (in dit geval de wisselkoers) dan zal dit via de achterdeur plaats vinden en jawel via lagere lonen in het hoge loon land.

Dat de jonge generatie genoegen moet nemen met minder betaalde banen en slechtere arbeidsvoorwaarden heeft tot consequentie dat de jonge generatie Japanners minder kunnen besteden en meer moeten sparen, immers de kans op ontslag is groter en ze dienen grotere reserves aan te houden om perioden van werkeloosheid te overbruggen.

Met verlies aan welvaart, kan een maatschappij minder uitgeven. En jawel dat is exact de reden waarom de oudere generatie weigert te consumeren. Omdat ze weten dat de beloofde pensioenregelingen onbetaalbaar zijn en niet valt op te brengen door de volgende generatie.

Met een wereldwijde recessie en economen die dachten dat de Japanse overheid de borrower of last resort diende te zijn, zit Japan 20 jaar later nog steeds in de problemen. Natuurlijk is het een luxe probleem, maar een zeer leerzame casus in termen van wat wij kunnen verwachten in Europa en de Verenigde Staten.

De Japanse casus is niet 1 op 1 toepasbaar. Waar veel Europese landen en de Verenigde Staten hun hand in het buitenland moeten ophouden om de begroting glad te trekken, heeft Japan consequent een overschot op de handelsbalans gehad. Echter omdat Japan het eerste rijke land is dat vergrijst, daarnaast vanwege de geografische ligging meer dan gemiddeld geconfronteerd wordt met de competitieve krachten van het Taiwanese/Koreaanse/Chinese bedrijfsleven en Japan al in de jaren negentig een krediet crisis voor zijn kiezen kreeg, hebben de economische ontwikkelingen in Japan een sterk voorspellend karakter met wat wij hier in Europa te maken gaan krijgen.

Op basis van het New York Times verhaal moge 1 ding duidelijk zijn: wij gaan meer sparen en minder consumeren de komende 15 jaar. De jonge generatie gaat minder verdienen en de baby boomers gaan zich zorgen maken over hun pensioen. Dit werd wel tijd want we hebben nog een grote schulden berg die we moeten terugbetalen en daarnaast moet geld vrij gemaakt worden voor investeringen in een duurzamere en dus groenere maatschappij. Terugbetalen, investeren = meer sparen = minder consumeren.

In the world of debt is dit een weinig gerievend vooruitzicht. Als Debt nation op zijn grondvesten begint te schudden omdat de toevoer wordt afgesloten zijn de gevolgen niet te overzien. In het bedrijfsleven pakken leveranciers en financiers op dat moment liever hun verlies dan hun uitstaande kredieten nog verder te verhogen. Dat heet in het bedrijfsleven een faillissement, waarna het bedrijf wordt gereorganiseerd en in afgeslankte vorm verder kan gaan.

Als Debt nation op het punt komt dat investeerders en leveranciers de geldkraan dichtdraaien heet dat een economische crisis.

De gevolgen zijn ernstig: zoals we in IJsland en Argentinie hebben gezien de eerste weken heerst er chaos. Van de een op de andere dag wordt de bevolking beroofd van hun bezittingen en worden ze in diepe armoede gegooid.

Wij zijn hard op weg om een debt nation te worden. In plaats van te kiezen voor een kleinere overheid, minder overheidsuitgaven en op Europees niveau maatregelen te nemen tegen de nu al jaren lang durende concurrentie vervalsing door het koppelen van de Chinese munt aan de dollar, kiezen we voor de afgrond die economische crisis heet. We verhogen onze schulden en blijven bidden dat de kredietkraan open blijft staan.

Misschien is de enige op korte termijn werkende oplossing van het probleem ook daadwerkelijk het voeden van Debt nation, maar met krimpende inkomsten is het een strategie die alleen maar kan leiden dat er een dag komt dat onze schuldeisers en leveranciers de stekker er uit trekken.

Er zijn gelukkig voor Nederland twee lichtpuntjes: andere Europese landen staan er veel slechter voor, waardoor we worden wakker geschud zodra deze Debt Nations omvallen en we hebben nog altijd een grote gasbel onder de grond zitten die we de komende 10 jaar kunnen gebruiken om onze verplichtingen te betalen.