Een rond reis in China

In juli ben ik afgereisd naar China om zelfs eens polshoogte ten nemen. Het is een bijzonder land, een land van uitersten. Communisme gekoppeld aan een markt economie. Een combinatie waarvan je twijfelt of het werkt. Echter het werkt. Dat is niet zo zeer toe te schrijven aan de Chinese overheid, maar veel meer aan de Chinese cultuur en klimaat. Mensen zijn zo ambitieus, beleefd en overijverig dat elke vorm van markt maximaal wordt aangepakt door de Chinezen om hun positie te verbeteren. En daarnaast moet gezegd worden dat keinharde ordehandhaving door de Chinese overheid ook zijn steentje bijdraagt.

De Chinese maatschappij wordt gedictateerd door hierarchie. Mensen met macht/geld beschouwen hun arme mede Chinees als hun bedienden. Het is bijzonder om te ervaren dat Chinezen zonder enige moeite hun verworven rechten accepteren als natuurlijke rechten en zich geen zorgen maken over het leed van andere mensen. Er zullen maatschappijen zijn waar het kapitalisme net zo goed in de cultuur verweven zijn, maar in China vind ik deze verwevenheid verrassend groot. De Verenigde Staten is er niets bij. In China dicteert de macht van het geld. Wie geld heeft hoort tot de gelukkigen, de overigen kunnen niets anders dan mee doen in het systeem dat een kleine groep onevenredig bevoordeeld.

Nu is met dat laatste in principe niets mis als met de kapitaalformatie ook steeds meer mensen er van profiteren. Bij een forse economische groei, gebeurd dat natuurlijk ook, maar grote groepen Chinezen krijgen geen kans om hiervan te profiteren omdat hun scholing, gezondsheidzorg en dergelijk wordt ontzegd. Alleen zij die het kunnen betalen, profiteren, de rest van de bevolking is hiervan uitgesloten. Een automatische tweedeling tot gevolg.

Heel in kort viel mij in China het volgende op. Ten eerste de enorme populariteit van de mobiele telefoon. Op elke hoek van de straat is er wel een winkel die mobiele telefoons verkoopt.

Ten tweede wordt er in de kustgebieden er enorm veel gebouwd, daarnaast is er in het land een enorme energie honger. De economische groei veroorzaakt een enorme vraag naar electriciteit en brandstoffen, omdat elke stukje welvaart in China wordt omgezet in auto's, airco's, koelkasten, vrachtwagens en andere energie vretende apparaten/voertuigen. Niet heel toevallig dus dat de olieprijs afgelopen weken naar recordhoogte is gestegen.

Een ander probleem wat mij duidelijk werd is de strijd om het water. In het noorden van China is er een chronisch gebrek aan water, wat in een niet al te korte tijd tot grote problemen kan gaan leiden. Tot slot viel het me op dat het communistisch regime nog steeds een grote invloed heeft op de prijsvorming en met name voedsel prijzen kunstmatig laag probeert te houden, met als consequentie dat de inflatie kunstmatig wordt onderdrukt, maar dat de producenten van het voedsel daarmee ernstig worden benadeeld. Het gevolg: China is niet meer zelf voorzienend en het landbouw areaal is fors gedaald. Op korte termijn levert dit waarschijnlijk weinig problemen op, er is op de wereldmarkt toch een fors overschot aan landbouwproducten, maar op middellange termijn kan dit tot ernstige voedsel tekorten leiden. Mijn inziens is ook dat de prijzen van agrarische producten wereldwijd de komende 10 jaar wel eens for kunnen gaan stijgen. Eerst stegen de grondstoffen fors in prijs, daarna de olie, en als laatste zal ook de prijs gaan stijgen van voedselprijzen. Het klinkt onwaarschijnlijk, maar na jaren van voedsel overschotten zal het mij niet verbazen als we over een aantal jaren worden geconfronteerd met grote voedseltekorten. Van alles wat ik heb gezien in China was dit wel de grootste openbaring.

Al met al is China het Mekka van het internationale kapitalisme, het land is zo georganiseerd dat winsten van internationale ondernemingen worden gemaximaliseerd ten kosten van andere producenten en de factor arbeid.

Tot slot viel op dat de meeste Chinezen het toch niet heel slecht hebben. Ze verdienen misschien weinig en hebben daarmee relatief weinig luxe, maar omdat alles goedkoop is, hebben de meeste Chinezen een menswaardig bestaan. Ik kan niet anders concluderen dat wanneer de Chinese munt niet was gekoppeld aan de Amerikaanse munt, maar flexibel zou zijn en dus met 10-20% zou zijn geapprecieerd het plaatje dat nu vaak wordt geschetst zeker nog eens voordeliger zou worden voor de gemiddelde Chinese burger.