Faillissement Lehman stort de wereld in een recessie

Als Paulson het in september had mogen over doen had hij Lehman Brothers niet failliet laten gaan. De ineenstorting van de financiële markten in oktober en nu de krimp van de reële economie hadden mogelijk dan niet plaats gevonden. In ieder geval het was een stuk goedkoper geweest voor de Europese en Amerikaanse overheden.

Zoals ik in september schreef, dat wat we in september meemaakten het einde van het begin was. Ik werd al snel bediend want wat we afgelopen maanden mee hebben gemaakt, hebben we sinds de grote depressie/Tweede Wereldoorlog niet meer gezien. Het aantal verkochte autos is gedaald met 40%(40%!) in november in diverse landen. Een vraag uitval van 40% en meer daar heeft bijna niemand rekening meegehouden. Met name de daling van de olieprijs en 90% lagere Baltic Dry Index zijn zeer zorgelijke indicatoren van hoe groot de vraag uitval is. In een wereld waar het olie aanbod slechts beperkt groeit, is een daling van $100 slechts te verklaren door vraag uitval. Aangezien de vraag naar olie de beste indicator is van wereldwijde economische activiteit, is het slecht gesteld met de wereldeconomie nu de prijs gedaald is onder de $50.

Alhoewel het rente wapen, het nationaliseren van banken en fiscale stimuleringsmaatregelen beroerde medicijnen zijn, zijn ze allemaal nodig. Met name een forse renteverlaging in Europa is wenselijk. Dus het zou goed zijn als morgen de Europese Centrale bank de rente fors verlaagt.

Natuurlijk zou ik liever zien dat er structurele maatregelen worden genomen. Op 1 staat natuurlijk het laten zweven van de Chinese munt. Op 2 een volledige herstructurering van de Europese en Amerikaanse economieen (lagere belastingen, lagere overheidsuitgaven en af betaling van schulden).

IJsland werd verweten dat ze een hedge fund waren. Echter Europa en de VS zijn hard op weg dezelfde kant op te gaan. We moeten daarom NU de broekriem aanhalen. Het wordt tijd dat we met zijn allen realiseren dat we minder rijk zijn dan wel worden.

Daarnaast zullen we een oplossing moeten vinden voor het opwarmen van de aarde dat met name honger als gevolg heeft. Al met al zal de consument een pas op de plaats moeten maken. Een verdere misallocatie van gelden naar niet productieve sectoren (hoe prettig dit ook is voor de ontvangers van deze middelen)zal met grote zekerheid leiden dat we niet een beetje armer worden maar juist heel veel.

Graag verwijs ik naar IJsland waar een mismatch in het kort aantrekken van geld en het lang uitzetten van geld heeft geleid tot welvaartsverlies van 75% die de komende jaar nog kan oplopen gezien de grote buitenlandse schuldenlast waarmee Ijsland is opgezadeld. De belangrijkste les die uit de IJslandse crisis kan worden getrokken is dat als middelen niet goed worden gealloceerd en vervolgens worden geleveraged een maatschappij als geheel een groot welvaarts verlies zal leiden.

In Nederland zal de bank en verzekeringssector moeten worden geherstructureerd. Het wordt tijd dat met name activiteiten van de Nederlandse financiële sector in niet euro landen aan banden wordt gelegd. En waarom? Omdat een mismatch tussen kort aantrekken en lang uitzetten van gelden te riskant is. Zoals deze extreme crisis bewijst alle risico's zijn niet uit te sluiten en het is voor land niet verstandig om dan impliciet een put te schrijven op bezittingen die mogelijk fors minder waard worden dan de aangetrokken middelen. Zeker als de schulden moeten terug betaald in een andere valuta.

De door mij gewenste veranderingen zijn een waarschijnlijk een utopie. In zekere zin is een democratie als Nederland een Titanic en pas als de Titanic dreigt te zinken zijn we bereid om te veranderen. Maar dan zijn we natuurlijk te laat. Momenteel varen we recht op de ijsberg af en we hopen dat we hem op het laatste moment missen. Een forse koerswijziging is al niet meer mogelijk. Er moet een wonder gebeuren, willen wij de ijsberg nog gaan missen, maar het is niet waarschijnlijk. Daarvoor hebben we jarenlang te slechte kapiteins op het schip gehad.