Spanje de volgende?

De Grieken kunnen er weer een jaartje tegen aan. Wel was er vrijdag formeel een credit event waardoor de Grieken nu als wanbetalers te boek staan. Hopelijk gaat de Griekse overheid nu eindelijk werkelijk bezuinigen in plaats van de belastingen te verhogen en gaan ze hun interne markt liberaliseren door publieke bedrijven te verkopen en regels af te schaffen zodat Griekenland internationaal weer beter kan gaan concurreren. Zelfs als ze dat doen acht ik de kans klein dat de Grieken slagen in hun missie. Met overcapaciteit in de scheepvaart en een toeristen sector getroffen door hoge brandstofprijzen wordt de Griekse economie ook nog eens getroffen door externe factoren. Dat tezamen met een herstructurering, nog steeds een te hoge schuld, Griekse onwelwillendheid om doeltreffende maatregelen te nemen, en je kan op je vingers natellen dat de tegenvallers blijven komen. Maar goed Griekenland is slechts een vlekje op het blazoen, de landen waar het echt om gaat zijn Spanje en Italië. Waar het er op leek dat het de Italianen als eerste in de problemen leken te komen, zijn de rollen inmiddels weer omgedraaid en is het inmiddels duurder om je te verzekeren tegen een default van de Spaanse overheid. 

Met de komst van een marktgeoriënteerde Spaanse regering leek Spanje uit de gevarenzone te blijven. De nieuwe Spaanse premier Rajoy sprak ook stoere taal dat hij vast hield aan het terugbrengen van het tekort op de Spaanse overheidsbegroting naar 4,4% van het BNP in 2012. Gegeven de erbarmelijke staat van de Spaanse economie misschien wel een onmogelijke opgave. De naweeën van de onroerend goed bubbel zijn zo groot, dat de Spaanse economie eigenlijk alleen maar wil krimpen.   Nu de Spaanse overheid wil bezuinigen, de Spaanse toeristensector wordt getroffen door de hoge olieprijs en daaraan gerelateerde Europese recessie, de Spaanse huizenmarkt op zijn gat ligt, moet economische groei van de export sector komen. Alhoewel de Spaanse export wel wat groeit kan de export de Spaanse economie niet dragen. Oftewel zwaar bezuinigen is politiek niet haalbaar.

Dus eerst verhoogde de nieuwe Spaanse regering de tekorten door alle lijken uit de kast te halen waarmee het tekort naar bijna 9% steeg in 2011. Door sommige commentatoren werd al gesuggereerd dat dat vooral een truuk was om minder te hoeven te bezuinigen. Afgelopen week kondigde Rajoy aan dat 4,4% onhaalbaar bleek te zijn en het tekort op 5,8% uit zou komen. Met een snel oplopende staatsschuld geen plezierige boodschap voor beleggers in Spaanse schuld papier. Gevolg: de CDS spread op Spaans overheidspapier is nu weer hoger dan op Italiaanse papier. Hoe hoger de spread, hoe groter de kans dat Spanje zijn verplichtingen niet kan nakomen. 

Edward Hugh, een bloggende econoom waar naar geluisterd wordt, schreef afgelopen week het alarmerende bericht dat de Spaanse overheids schuld richting de kritische grens van 90% gaat (meer over de grens van 90% zie een studie van Reinhart en Rogoff). Dan lijkt een hoog tekort op de begroting (6%), een Spaanse economie in een deplorabele staat en een tekort op de betalingsbalans een zeer explosieve cocktail. Een onplezierig vooruitzicht waarbij de conclusie is dat Spanje dus nog steeds in de gevarenzone zit.

Gegeven dat Portugal ook een tweede ronde nodig heeft (tenminste dat wordt door de financiële markten gesuggereerd). Gegeven de grote exposure van Spaanse banken naar Portugal, is het dus niet ondenkbaar dat voor de Spaanse overheid het loket om te lenen dicht gaat. Verdere besmetting lijkt dan een logisch vervolg. Eerst Spanje,  vervolgens Italië daarna België en/of Oostenrijk en tot slot Frankrijk. 

Afgelopen maanden strooide Draghi al met euros, maar in het doemscenario, lijkt de enige remedie om met nog meer euros te gaan strooien. Een weinig aantrekkelijk scenario, gegeven dat het middel waarschijnlijker nog erger is dan de kwaal. 

Persoonlijk zou het mij verrassen als Spanje en/of Italië niet in de problemen komen. Een hardnekkig hoge olieprijs tezamen met snelle herverdeling van de wereldwijde welvaart baart me zorgen. De enige conclusie die ik hieraan kan verbinden is dat de val van Lehman Brothers geen eenmalig event was maar de eerste van een serie van grootschalige defaults in de Westerse wereld.  Het begin van de einde van de wereld zoals wij die kennen. 

Griekenland is dan ook een logisch vervolg in het rijtje van grote namen die hun verplichtingen niet kunnen nakomen. Bij Lehman en Griekenland bleek het kaartenhuis (voorlopig) te repareren. Maar als Spanje, Italië of Japan in de problemen komt, vraag ik me werkelijk af wat er dan gebeurt. De Amerikaanse banken waren too big to fail, maar zijn deze landen niet te groot om te worden gered?